Kyiv

20091128, Kyiv
Kyiv,

Een grote stad. Ik ben er een paar dagen geweest en pak zo meteen weer de nachtrein terug naar huis. Naar L’viv, Novosilki. Een fijn gevoel, eerlijk gezegd. Kyiv is niet zo’n makkelijke stad als je blaren op je voeten hebt, twee zware tassen, de stad niet goed kent, onderschat hoe lang het lopen kan duren (na WOII is de stad in Sovjet stijl opgebouwd: groot, breed en lang), en gezellig/betaalbaar/kwaliteit eettentje kan vinden. Wel fijn dat ik een gids (boek) bij me heb, echter, uit 2007. Ik krijg het idee dat er in de afgelopen twee jaar veel gebeurd is en dat de gids aan vernieuwing toe is... Een greep uit de indrukken (en soms frustraties) van de afgelopen drie dagen.

Kyiv is een groot opgezette stad met een bijzondere ver en recent verleden. Een duidelijk centrum met enorm veel en grote auto’s, ongeïnteresseerd kijkende mensen, knorrende busjes voor gewone volk, lange brede straten waar je zonder moeite staatserende processies voor kan stellen, bedelende Roma (?) vrouwen bij de metro, slecht onderhouden straten en ongelijke trottoirs, veel ondergrondse bedrijvigheid (bloemen, handschoenen, riemen, prullaria, kranten en tijdschriften) bij straatondergangen, weinig oude mensen op straat, veel ketens zoals Mc Donalds, koffieketens en wat Oekraïense soorten, gaten in de stoep waar je je enkel verzwikt als je om je heen kijkt of je kan oversteken. Het is lastig een middenweg tussen centrum en niet-centrum te vinden. Het is of het centrum waar veel te eten en drinken valt voor hoge prijzen, of normale straten waar mensen wonen en niet zoveel gebeurt. Het leek erop dat mijn gids en de realiteit niet altijd overeen kwamen (of interpreteer ik de kreten om barretjes en restaurants aan te prijzen teveel op mijn eigen manier en moet ik beter zoeken achter gaten en kieren?). Nors kijkende mensen, onbehulpzaam personeel van restaurants, als ze doorhebben dat ik geen Russisch kan (maar prima basis-Oekraïns vind ikzelf..) draaien ze zich gewoon om, communicatie is onduidelijk waardoor ik het gevoel krijg bedonderd te worden en ik als een ziekelijke mierenneuker mijn gelijk wil halen, vriendelijke blijvend natuurlijk. Soms zie ik iets grappigs en moet ik lachen, maar dan voelt het eigenlijk alsof ik dom doe. Lachen naar een vreemde doe je toch niet?

Goed, een kan van mijn indrukken en ontmoetingen. Maar ook veel mooie dingen en indrukwekkende architectuur. In 2004 vond hier een ongekende revolutie plaats, mensen stonden op voor hun recht (en hoopten dat dat voldoende was om verandering te brengen). Veranderingen waarin rijk rijker wordt en arm armer zullen ze vast niet bedoeld hebben.. Echter, die indruk van verandering kreeg ik wel in Kyiv, zonder te weten hoe het ervoor geweest is. Maar hoe het tij te keren als zelfs de Oktoberrevolutie niet lijkt te hebben geholpen? Ook het verleden als onderdeel van USSR is duidelijk aanwezig; het gigantische Moedertje van Moederland standbeeld (Rodyna Mat monument, geschonken door Rusland) en in de aanloop daar naartoe een aantal reusachtige bronzen standbeelden van typische USSR figuren zoals we uit onze geschiedenisboeken kennen: mannen met geweren en pistolen, stoer, daadkrachtig en met hart voor de natie, vrouwen met zeisen, graankoren en op de achtergrond als beschermer van mannen en hun zonen. Laat de rolverdeling duidelijk zijn.. Heel indrukwekkend overigens. Verder een aantal heel bijzondere kerken (St Vladimir’s Kathedraal, orthodox en met naar mijn smaak werkelijk prachtige Klimt-achtige, reusachtige afbeeldingen, en de Lavra kloosters (Moskou patriarchaat)) en oude paleizen. Soms komt de rivier Dnepr als per verrassing opdoemen, met lichte mistbanken van de kou en in nevel gehulde flatgebouwen aan de overkant van de stad. Een groot contrast, die rust en degelijkheid, tegenover drukte en opzichtigheid van de mensenmassa in de stad.

Soms is teveel verandering niet zo makkelijk, ik raak soms een beetje in de war van zulke grote anonieme plaatsen waar het enkel om business lijkt te draaien. Loop ik in mijn eentje met zware tassen te sjouwen, op zoek naar een fijn eettentje waar het gezellig is en niet te duur. Dat is lastig, Kyiv is geen goedkope stad, prijzen zoals in Nederland, of duurder.. En dan blijkt de informatie uit mijn gids ook nog eens niet te kloppen, is die gezellige ‘boeken cafe’ eventjes veranderd in een mega-posh club met heel veel dure auto’s voor geparkeerd, de Mexicaan verdwenen (of dus onzichtbaar weggestopt), de Indiër te ver weg, net zoals een aantal andere tentjes. Ach ,ik ben een beetje aan het zeuren. Het zal de kou wel zijn die mijn weerbaarheids-hersenkwab in capaciteit doet verminderen. Ik ben gewend contact te hebben met mensen. Ik kan wel gedijen in zo’n stad, maar moet mijn plekjes kennen en leuke mensen. Ik kan niet zo goed tegen veel harde gezichten, veel geld uitgeven voor nonsens en grote gebouwen. Zeker niet als de basis niet helemaal stabiel is. Het begint aan me te knagen dat ik geen baan heb gevonden waarmee ik mijn dagelijkse onkosten kan betalen: eten, huur, auto, een biertje. (Hoe moet ik dan genieten in Kyiv waar ik als stomme toerist in duurdere niet-lekkere eettentjes loop en scheel betaal aan een simpele salade, of 4x zoveel betaal voor borshtch als ‘normaal’?) Of zit het dieper en ben ik in de war omdat ik merk dat mijn status als westerling of semi-localo hier niet zoveel betekent en men mij lekker rond laat sjokken? Ook al heb ik met Dzherelo wat concreets om handen en komen daar vanzelf wel dingen uit (wat meer inkomen genereert), ik zou graag willen dat dat nu is. Sowieso, hoe zit het met een werkvergunning, de belasting voor mijn auto die ik niet in Nederland gebruik (50 euro per maand), geen internet thuis, en verontrustende verhalen over strengere verblijfsstatus? Misschien kom ik er in februari helemaal niet meer in.. (vanaf eind december tot en met begin februari zijn we niet in Oekraïne).

Maar verder; wat deed ik eigenlijk in Kyiv? Eigenlijk een aantal dingen. Het begon met een conferentie van een vrouwen NGO uit Kyiv, Women’s Consortium, die ik via een contact in Nederland heb leren kennen. Ze hadden een seminar georganiseerd over ‘de rol van civil society, business en overheid om gender stereotypen en discriminatie in adverteren aan te kaarten en tegen te gaan’. Ze nodigde me uit en ik vond het een goede gelegenheid naar Kyiv te gaan. Ik heb een vertaler geregeld die mij in de middag hielp (die van ’s ochtends had afgezegd). Dat was wel nodig, want veel was in Russisch en los daarvan kan ik woorden in het Oekraïns opvangen maar er nog geen zinnig verhaal van maken. Het was wel interessant zo’n conferentie bij te wonen: los van de vertaling kreeg ik het idee dat het vrij ongestructureerd verliep. Ja, ik zie mijn eigen bias! Natuurlijk was het verkennend bedoeld en een vrij nieuw thema voor vele aanwezigen, maar toch had de voorzitter misschien wat strakker mogen optreden. Ik denk ook dat het handig was geweest de dag te beginnen met een verkenning van termen: wat is gender, wat is seksistisch en pornografie, wat is erotisch? Misschien heb ik het bij het verkeerde eind omdat de dag erna met een kleiner gezelschap werd verder gewerkt in de vorm van workshops. Wel goed te zien dat er mensen van ministeries en andere overheidsinstanties waren, zakenmensen, media-experts, NGO mensen, en een Canadese vrijwilliger via het CESO project (net zoiets als PUM die senior experts een week of twee naar een opstartend project stuurt). Zij is vorig jaar ook in Maroua (Kameroen) geweest, wat een toeval! Al met al een interessante opsteker voor mij welke thema’s bediscussieerd worden, op welke manier, met welke mensen, en vooral, wat is nog taboe? Zo was er het hoofd van een overheidscommissie aanwezig die filmen en reclame screent op ongepaste zaken. Dit leek echter meer op een censuurboard dan kritische blik naar culturele meerwaarde of ontwikkeling.

Tegelijkertijd kon ik de dag ervoor bij de ambassade langs en mensen van Matra ontmoeten. Matra staat voor maatschappelijke transformaties en is een financieringsprogramma van het Mininsterie van Buitenlandse Zaken om voornamelijk niet-EU Europese landen te ondersteunen met democratiseringsprocessen (en mondigere burgers te stimuleren), de overgang naar marktgestuurde economieën en post-conflict transformaties. Ik wilde mij graag voorstellen, en ging natuurlijk polsen op welke manier zij werken, waar de komende tijd veranderingen liggen en in hoeverre bepaalde ideeën gefinancierd zouden kunnen worden. Natuurlijk verwijst naar de website en dat er in januari volgend jaar nieuwe richtlijnen komen. Voor mijn eigen financiële ondersteuning een duidelijk nee (ik ben niet verbaasd), maar wellicht mogelijkheden voor andere projectvormen. Wie weet. In ieder geval goed deze mevrouw te hebben ontmoet, ik vond haar sympathiek en meedenkend. Ook heb ik Noud en zijn vrouw Natalya ontmoet. Noud is Nederlander en zij Oekraïense, hij woont hier sinds twee jaar. Ik ben daar vrijdag blijven slapen en vandaag, zaterdag, ben ik met Noud Kyiv verder gaan bezoeken. Heel leuk, en leerzaam van iemand die daar al lang genoeg woont om de plek en sfeer te kennen, maar ook nog zijn verbazingen heeft.

Ik ben toch wel blij dat ik in de trein zit en naar huis ga. Morgen vroeg zit ik in mijn autootje en rijd door de velden naar het dorp. Verse melk bij Helena, studeren voor Oekraïense les ’s middags, iets lekkers maken en maandag naar Dzherelo. Prima.

30 november 2009, Novosilki

Terug,
thuis. Bij thuiskomst gister nog twee uurtjes naast een slapende Tim in bed. Hij sliep ook pas net; Torben en hij hebben de hele nacht geploegd. Eindelijk, werken op het veld! Dat is waarvoor ze hier zijn! Bij thuiskomst ’s ochtends heeft hij snel nog wat opgeruimd en toen in bed gekukeld.

Daarna studeren voor Oekraïense les, ging echter niet zo lekker. De laatste tijd gaat het allemaal een beetje snel vind ik, kan het niet meer in mij opslaan en gebruiken in dagelijkse leven. Teveel nieuwe woorden en structuren. En merk dat ik nu minder tijd en ruimte heb te leren door heen en weer rijden naar L’viv, werken en emails onderhouden.

Toen ik na de les buiten stond hoorde ik veel geschreeuw, het kwam van het voeltbal veld vandaan. Daar ben ik eerder wel gaan hardlopen. Het bleek dat daar de finale voetbal was, en wel tussen Sambir en Novosilki! Heel leuk om te zien, supporters van Novo aan de ene kant, van Sambir aan de andere kant. Het leek er sterk op dat zij de Hitlergroet maakten. Raar volk soms. Uiteindelijk heeft Novosilki gewonnen met 0-1! Daarna belde Tim, hij was klaar met werk en we konden gaan wandelen. Ik had mijn bergschoenen al aan gedaan, want wilde eigenlijk na de les naar de Karpaten. Even ontnuchteren van Kyiv.. Maar, het werd wandelen in de uiterwaarden van de Dnistr, ook heerlijk. Onze achtertuin waar geen mens voor de lol lijkt te gaan wandelen. Een prachtige iets frisse dag met veel zon. Tim bracht mij op het idee om gewoon wat meer werk te maken van mijn stiekeme wensen iets met toerisme of een restaurantje te doen. Daarbij komt dat Ruslana, een vriendin en (voormalig) lerares van T&T, ook zin heeft iets met toerisme te doen. Nou, waarom niet samen? Woensdag avond zie ik haar, laten we eens zien wat we samen kunnen doen. Daarnaast zijn er een aantal Wageningers met (succesvolle en inter-disciplinaire) toerisme succes, dus ook daar kan ik veel van oppikken! Ik heb al een opzetje met ideeën gemaakt, voor drie soorten vakanties. Wie komt er volgend jaar lente en zomer op vakantie in Oekraïne?!?