Lachen of huilen?

23 september 2009, Novosilki

Zo dan. Bijna naar huis, Nederland. Dat klinkt wat raar, ik woon hier toch? Tsja, dat zal zich nog moeten bewijzen dat gevoel. Tot dan toe zal thuis Nederland zijn, en Amersfoort. Maar toch ook al een beetje Novosilki. En daar gebeurt van alles op het moment.

Zo is er het boeren. Daar heb ik laatst al ‘het een en ander’ over verteld denk ik… Een kleine opfrisser: Tim en Torben zijn in dit gebied vrij laat gekomen - qua boerenseizoen, april, omdat het in Ternopil regio uiteindelijk niet lukte om goede voet aan de grond te grond te krijgen. Zij zijn hier toen begonnen in een soort loondienst van een groter bedrijf dat hier sinds anderhalf jaar boert, maar de ‘centrale’ iets oostelijk van L’viv heeft. Dat bleek niet-efficient en momenteel proberen zij dit soort veraf gelegen gronden weer kwijt te raken. T&T waren dus meer dan welkom. Vanwege allerlei ontwikkelingen (sommigen stomme foutjes van T&T, mismanagement van het bedrijf, verschillende belangen, slechte communicatie met de dorpshoofden en mensen, en een hoop onduidelijkheden) is de praktijk een stuk anders uitgevallen dan gedacht en gehoopt. Iedereen knikt nu natuurlijk van jaja dat dachten we al, maar ik heb het gevoel dat dit een zeer pittige les is. en anderzijds ook onvermijdelijk.. Op het moment staat het er niet goed voor (al heb ik net weer nieuws gekregen dat er toch weer kansen zijn), en draait voornamelijk om bezit van de gebouwen en pachten van land. Waar het op neer komt – als ik het goed in de smiezen heb althans – is dat de dorpsraad en burgemeester niet akkoord lijken te gaan met de wens van T&T om de (x% van de) gebouwen te kopen. Via een contract met het bedrijf, dat de overige y% zegt te hebben, komen T&T zo aan de 100%. Echter, dat bedrijf heeft die gebouwen nog niet officieel, iets met certificaten en stempels ontbreekt. Geen kleinigheid. Daardoor wil de dorpsraad nu zelf die gebouwen terug vorderen. Ik weet niet goed wat daar achter zit, maar ik kan het op twee manieren zien: de dorpsraad wil het aan een ander verkopen en T&T uitspelen, of gewoon meer cashen (ze krijgen gebouwen terug en hebben reeds geld van bedrijf ontvangen) en daarna weer aan T&T verkopen. Het is zo lastig hun beweegredenen in te schatten, zeker omdat ik de meeste info van T&T krijg. Gister zat ik bij een gesprek tussen het hoofd en Torben en dat was wel een eye-opener: eigenlijk een heel goede sfeer, maar verschillende belangen en macht.

Dus, de gebouwen. Daar mogen ze nu niet de aardappels enzo opslaan, omdat de dorpsraad en burgemeester hebben bevolen binnen tien dagen weg te zijn. Die zijn bijna voorbij, maar T&T zwaaien weer met het contract wat ze met het bedrijf hebben, en voordat is uitgezocht in hoeverre dat rechtsgeldig is gebeurt er niks. Wederom zeer vermoeiend voor de jongens, die zo langzamerhand enthousiasme beginnen te verliezen. En dat is vrij zwak uitgedrukt.. Het lijkt nu van de president van de rayon (soort district binnen de provincie (oblast) te zijn) af te hangen of hij de burgemeester en dorpsraad alsnog ‘opdraagt’ (kan hij dat?) de jongens toe te laten. Maar, wat is zijn positie en belang? Er wordt gezegd dat in soortelijke gevallen (als er maandenlang eigenlijk niks gebeurt en onduidelijk is waarom niet) richting van hogerhand komt. Dus, zal dit gesprek duidelijkheid opleveren? Geen idee, zeker is dat het weer iets anders in gang zet waar de mogelijkheden uit gehaald moeten worden, of zouden kunnen worden.


Qua land gebeurt er op het moment niet veel: het bedrijf, wederom op hen wachten.., moet de pacht uit betalen. Aangezien die weinig liquide middelen hebben op het moment, betalen ze de pacht van velden waar ze sowieso weggaan later uit. Dat kan dus wel november worden, of helemaal niet? T&T zouden in principe dat over willen nemen, omdat op die manier de mensen sneller geneigd zijn nieuwe pachtcontracten aan te gaan, maar doen dat niet als niet zeker is dat ze ook de gebouwen kunnen gebruiken/kopen, en zekerheid hebben die betaalde pacht ook verrekend te krijgen van het bedrijf.

Er zijn andere mogelijkheden, hier in de buurt en verder weg. Maar het is zo lastig daar goed over na te denken: op de ene plek is land niet goed, of de stad te ver weg, of geen (goede) gebouwen, of of of te veel onzekerheden. Het is zwaar daar nu over na te denken. We willen hier verder, hier wonen, ergens beginnen!

Dan wat leuke verhalen.. Afgelopen maandag was hier een christelijk feest. Oekraïners hebben wel tig christelijke feestdagen door het jaar heen, en volgens mijn lerares een excuus om niet te hoeven werken en familie en vrienden te ontmoeten.

Deze dag werd gevierd vanwege de geboortedag van Maria en –in ons dorp en twee naburige dorpen- de bouw van de kerk in jaar X. We besloten hier aan mee te doen, uit interesse, gezelligheid en ‘politiek’. We woonden om 12 uur de dienst bij van de orthodoxe kerk (waar het grootste deel van het dorp heen gaat), en hebben daar twee uur buiten in de zon gestaan. De kerk is te klein om alle geïnteresseerden te ontvangen; een grotere kerk is er pal achter in aanbouw. Mooi groot geel met een glimmend zilver dak. Daar kijken wij niet meer raar van op. Behalve dan die ene knal blauwe kerk met opgetekende sterren in een ander dorp. Maar, terug naar ons feest. Eerst nog een paar observaties: in de kerk binnen stonden jongeren in speciale gewaden met zeg maar een soort vlaggen waarop afbeeldingen van Jezus of Maria zijn geborduurd. Af en toe sloeg men een kruis of werd er geknield. Soms wel minuten lang. De hele meute bewoog zich dan een paar passen naar achter om ruimte te maken voor de mensen voor hun. De vrouwen in veelal strakke rok zaten op beide knieën, de mannen op een knie en de ander nonchalant rustpunt voor de elleboog. Onder de knie een zakdoek of paspoort. Ik kreeg de indruk dat het netjes en vroom was je voeten naast elkaar te hebben (tijdens het staan weer) en je armen voor je hangend. Na verloop van tijd werd dat wat minder strak en sloeg de vermoeidheid toe en wipten vooral vrouwen op hun hakken heen en weer. Mensen zagen er mooi uit, in jurken, rokken en pakken. Soms glimmend zilver, of met veel kant, een meisje zag eruit als een jonge fee. Achter ons werden speeltjes aan de kinderen verkocht. De meisjes kochten lollies en stickers, de jongens pistooltjes en speelgoedmobieltjes. Rennend door de met aandacht vervulde menigte vroegen zij hun ouders om meer geld en zaten elkaar achterna om met het nieuwe speelgoed te mogen spelen. Ik vind dat toch raar, al ik het zeker niet exclusief Oekraïns, dat enerzijds een dienst gaande is over –vermoed ik- vrede en respect voor elkaar, en aan de andere kant kinderen nep-pistooltjes kopen en elkaar zogenaamd aan flarden schieten.

Na de dienst werden wij uitgenodigd door verschillende mensen, waaronder de ‘huisbaas’ en buurvrouw Vira. Dat is gebruikelijk, en er wordt gigantisch veel eten gemaakt. Veel kleinere hapjes die je in gestaag tempo tot je behoort te nemen. Veel vlees en mayonaise, maar ook veel groente en naar het lijkt alles zelfgemaakt. Denk je dat je alles hebt gehad en daarna beleefd kan weigeren omdat je eigenlijk knapt, komt de volgende schotel met eten uit de keuken. Drank is al net zo moeilijk een rondje over te slaan. Ik heb het als vrouw dan wat makkelijker en kan mij wenden tot lichtere dranken, zoals muskat wijn. (Al vind ik wodka wel lakker, maar een rondje overslaan is zo lastig. Sommige mensen gooien het achterover, zelfs in een restaurant zag Tim dat eens!) Maar daar schenken ze dan weer meer van in.. Het werd een gezellige boel in ieder geval, met veel gasten en gepraat in Oekraïns over en weer. Toevallig (?) was een van de aanwezigen ook een redelijk hoge pief in Sambir en collega van de president waar ik boven over sprak.. Dat was een interessante ontmoeting. Leuke ontdekking is dat ik inmiddels meer qua grammatica ken en de jongens meer woorden verstaan. Maar ja, met drie lessen in de week mag dat ook wel. Al met al stond ik versteld hoe relatief makkelijk we op het moment al kunnen ‘mee doen’.
Daarna excuses gemaakt (we zijn al vier uur verder) en naar buurvrouw Vira gegaan. Ik schaamde me dat we zo laat pas kwamen. Maar zij zal de laatste zijn die daar iets van zou laten merken als ze het al voelt, en daar hebben we eigenlijk de hele gezelligheid weer herhaald: eten, drinken, eten, drinken. Zij is zo lief en hartelijk! Ze liet me wat van het huis zien, en ik gebruikte kort de gelegenheid om haar te vragen naar haar overleden man. Ze vertelde dat hij een zwak hart had en thuis een infarct kreeg. Haar zoon Volodja was thuis, zij op school waar ze les geeft aan de jongste groep. Daarna gingen we zitten en dronken als goede vriendinnen een glas ‘wijn’ (beetje siroopachtig rood).
Toen kwam huisbaas Igor en die was wat bedronken en boos op ons omdat wij niet bij hem zijn langsgekomen ook al heeft hij ons uitgenodigd. Ja wel begrijpelijk, maar hij vroeg het pas die morgen en toen hadden wij al andere plannen. Natuurlijk hadden we eea wat kunnen aanpassen, maar in dit geval ook geen zin (zie eerdere verhalen over lastigehden met hem, maar hij ook met ons..). Gelukkig had ik ook al wat op en ben flink tegen hem uitgevallen en gezegd dat wij onze problemen niet bij Vira moeten uitvechten. Ik was weg. Later kwamen Tim en Torben en Ewald, en hebben Tim en ik ons verzoend met Igor en in het gezellig gastenhuisje weer gedronken en gegeten. We kwamen tot de ontdekking dat Igor ook een beetje een zielige man is die graag aan anderen of zichzelf wil laten zien dat het gezellig is. Hij belde een vriend en begon spontaan hard te zingen, alsof de feeststemming en goed in zat. Nou ja, prima.

Daarna zijn we naar het dorpsfeest gegaan, lachen! Het was geen disco zoals we dachten, maar op een pleintje midden in het dorp stond een PA met zanger, keybordspeler en vast nog iets. Een flinke bouwlamp erbij en klaar was het feest! Er waren voornamelijk jonge lui, maar ook een paar ouderen. Ik kreeg de indruk dat het een soort coverband was, omdat soms iedereen begon mee te zingen en stampen. Op snellere liedjes gingen mensen in traditionele danshouding (een hand op elkaars schouder, de andere hand zijwaards in elkaar gestoken) als wilden rondjes draaien. Daar hebben Ewald en ik enthousiast aan meegedaan, voor zover hij dat ‘ritme’ kon meedansen. Ondanks het hoge tempo en af en toe ook voetje van de vloer (ik voelde me als een wieken van de molen), voelde ik me wel veilig bij hem, hij is namelijk vrij groot en stevig. Disco step past overigens ook prima op Oekraïense muziek. Een mooie avond, heerlijk gedanst. En dat allemaal in Novoselki.

We zijn afgelopen zaterdag ook in een danstent in L’viv geweest, Picasso. Een mooi ding eigenlijk, een oud theater, had zo Berlijn kunnen zijn. Totdat je de muziek hoort, en de avond meerderenmalen wordt onderbroken (misschien ervoeren sommige mensen dat als inspirerend) door een (zeer goede) buikdanseres. Het was best leuk, en even flink gesjeekt, maar toen kwamen rond half vier allerlei zoetsappige liedjes waarbij mensen gingen schuifelen. Ik kreeg spontaan de indruk op een schoolfeest te zijn, Amerfoortse Berg in de kantine. Lekker donker en spannend. Nou ja, toen zijn we maar naar huis gegaan. Er schijnen ook electro of Goa feesten te zijn, dan nog maar eens gaan.

Op het moment is iedereen druk de aardappels uit de grond te halen. Zouden wij ook moeten doen zei het niet dat de aardappels niet in de loods gelagerd mogen worden: ja, onderdeel van de laatste ontwikkelingen. Maar, de mensen dus en hun velden, dat is toch prachtig hoor. Hele families en vrienden werken samen. Eerst wordt het geploegd met het paard, en dan gaan mensen, meestal met zijn drieën naast elkaar, de dammen af. Ze hebben drie emmers: een voor eet-aardappelen, een voor poot aardappelen en een voor de dieren. Toevallig zijn sinds gister op de velden achter ons alle buren begonnen met rooien. Zelfs een vrouw van 84 doet mee, ze loopt helemaal krom. Ze heeft jarenlang op de kolchose gewerkt, en dat is letterlijk te zien. Zo had deze kolchoze ongeveer misschien wel 1000 hectare suikerbieten. De mensen kregen dan 1 hectare om met de hand suikerbieten te oogsten. Weet je hoe groot die dingen zijn! Maar goed, nu nog staat zij in de tuin en rooit samen met de moeder van Vira (70?) en Magdalena (idem) de aardappelen. Ik voel mij een echt stadsmeisje, niet vervelend verder, maar zo verwend gewoon. Staat verder niet tussen ons in, ik voel het alleen soms zo. Ik mocht een foto van ze nemen. Daarna ben ik wat limonade gaan brengen, drie volle glazen. Geen eigengemaakte limo (compote heet dat hier, vaak van appels en pruimen), maar lekker biospul uit de Hollandse winkel. De oude vrouw kon het niet allemaal op en zette het weer terug. Geen probleem dacht ik. Maar de andere vrouwen spraken haar vermanend toe en ze dronk gedwee verder. Een frisse vrouw nog met pientere blauwe ogen.

Morgen gaan we naar een openingsfeest van een nieuwe varkensstal. Deze stal/boerderij is onderdeel van een giga-varkensbedrijf, Deens, waar we laatst op bezoek zijn geweest. Het bedrijf is enerzijds eng groot en profi met weinig aandacht voor lichaamsvrijheid van een zeug, maar anderzijds een zo all-round mogelijk concept erop naleven. Daar hoort dan ook weer ‘dierwelzijn’ bij in de zin van goed voedsel en geen hormonen, maar ook het maken van eigen benodigdheden zoals staal, het hergebruik van warmte van de ontlasting om de stallen op te warmen, het gebruiken van mest op de velden (geen dump maar opnemen in de landbouw). Daar zijn boeren voor nodig en dat was de reden dat we eens polshoogte gingen nemen. Nu, aanstaande vrijdag wordt een volgende boerderij geopend (ze lijken redelijk goed aan de weg te timmeren) en dat wordt officieel gevierd met 600 gasten. Niemand minder dan onze Julia (Tymoshenko, vlecht op het hoofd) komt ook. Wij gaan daar maar naar toe, eens zien hoe dat gaat en of we er leuke contacten kunnen opdoen. Grappig is dat in dit geval niet de vrouw zich zorgen maakt om ‘wat zal ik aan doen’, maar de mannen. T&T hebben weinig nette kleren meer, bij Tim zijn alle bloezen verwassen of kapot. Zo ging hij met opgestroopte mouwen naar de kerk.. Nu, dat zal nu niet meer gaan, ik hoop dat we gaan shoppen in L’viv! Al kan ik me voorstellen dat ze andere zaken te doen hebben..