Novosiljia

Ha lieve mensen, Novosilki, 3 september 2009
De weken vliegen voorbij, ik beleef elke dag een nieuwe Oekraïne-ervaring, en zit wederom aan de keukentafel. Een andere welteverstaan, mijn ‘eigen’. Wat een heerlijk gevoel! Rechts uitzicht op de velden van mensen (pole; stroken van ongeveer 1,3 hectare), links langs een wapperend gordijn de tuin, zon en snorrende kat.
Er is veel gebeurd de laatste weken. Ten eerste natuurlijk verhuisd, naar een heerlijk huisje in Novosilki. We hebben nog weinig tijd echt samen gehad, want het huis blijft volstromen met ouders van Tim, stagiere Laura, Torben en Ewald (helpende hand bij het boeren), huisbaas Igor. Maar erg gezellig. Daarnaast zijn er op het bedrijf de nodige ontwikkelingen en uitdagingen – waar de mannen overigens elke dag dappere en creatieve oplossingen voor zoeken -, ongelofelijk, wat een onderneming! Dat wordt me nu duidelijk. Zelf heb ik ook het nodige te doen, zoals Oekraïns leren, mensen/organisaties bezoeken en huisvrouw spelen. Ook daar zijn mooie ontwikkelingen.
Zo ga ik elke tweede of derde dag verse melk halen bij de buren, Helena en Andrei. Een mooi stel; zij bescheiden en wat verlegen, hij babbelt op wat dominante wijze Oekrains en wat Duits. Soms hebben we het over interessante dingen, zoals religie in het dorp en toen Oekraïne nog onderdeel van USSR was. Natuurlijk snap ik niet alles, maar een begin is er. Ik neem ook altijd mijn woordenboekje mee en zoek snel wat woorden op. En dat alles om negen uur ’s morgens. Toen ik daar vanochtend naar toe ging, was de deur gesloten. Aan de buurvrouw vroeg ik of ze weg waren. Nee zei ze, ze zijn achter aan het aardappeloogsten. Op dit moment, vanuit mijn keukenraam, zie ik ze werken. Zij rooit de aardappelen, hij haalt het onkruid weg tussen de rijen suikerbiet (voor de koe) en aardappelen. En wat een tempo! Ook de rijen (voeder?)maïs ernaast zijn van hun. Volgend jaar komen daar de aardappelen, en komt de maïs waar nu de aardappelen en suikerbieten zijn. Bij de andere buur, Vira, krijg ik vaak appels en peren. De meeste soorten die ik hier gezien heb zijn wat melig en bederven snel. Mensen eten ze zo, koken er, met pruimen en wat suiker, sap van, of maken taart met veel ei. Veel vruchten worden ook langs de kant van de weg in tinnen emmers verkocht. Een mooi gezicht. Ook komt Vira vaak met gebakken aardappelpannenkoekjes aan. Die zijn heerlijk met wat smetana (zure room). Die smetana haal ik overigens weer bij andere buren, net als eieren. Het is nog wel een beetje goochelen hoe dat hier gaat: heeft iedereen een favoriete buur bij wie eieren etc wordt gehaald (zoals ik altijd mijn melk bij Helena haal), of wissel je af al naar gelang er beschikbaar is? Ik vermoed in het geval van smetana en eieren dat laatste, maar bij melk vinden de mensen het prettig te weten wie wanneer komt. Laats heb ik pruimentaart gebakken (twee blikken vol) met pruimen uit de tuin van Vira en heb dat ook mee naar Vira en Helena gebracht. Ze waren blij verrast, en gaven mij meteen ook iets anders lekkers mee. Heb ik ze in verlegenheid gebracht, of is zo’n spontane uitwisseling gebruikelijk, of is dat alleen omdat ik buitenlander ben en ze niet gierig willen lijken door enkel aan te nemen?
Tot zover mijn ondernemingen niet te verhongeren, en ‘de buurt’ wat te leren kennen. Ik vind het ook heel erg leuk moet ik zeggen. Zeker met mijn Oekraïense lessen wordt ik steeds gieriger de taal te leren en uit te proberen. Zo vroeg ik vanochtend aan Andrei en Helena of zij mijn Oekraïns niet goed vonden? Nee zei Andrei, jouw Oekraïns is slecht! Haha, moet ik volgende keer het woord voor ‘beter’ maar opzoeken. Maar, de echte manier om hier mensen te leren kennen is toch onder het genot van een glaasje van het een of ander. Het is hier gebruikelijk een soort van huisfeest te geven als men ergens nieuw woont. ‘Novoselja’ heet dat. Aanstaande zaterdag geven we ons feest! We hebben nog niet echt besproken wie we uitnodigen, maar ik vermoed een aantal buren, de mensen waar Torben in Globsitschi woont, een aantal werknemers van Tim en Torben die geholpen hebben met zoeken naar een huisje, onze leraressen Oekraïns, Igor, eventueel de garageman (waar we toch wekelijks komen..) en mijn ‘eerste Nederlandse vriendin’ Marion (zij woont in L’viv). Gelukkig zijn de ouders van Tim er dan ook nog! Ik ben heel benieuwd en heb er nu al zin in! Welke hapjes zal ik maken, hoeveel flessen wodka, vragen we wat mensen muziek te maken, ook de mensen binnen of allen in de tuin, doen we een vuur? Ha, ook al kan ik nauwelijks een gesprekje gaande houden, ik weet nu al dat ik me prima ga vermaken! Stiekem ben ik ook een beetje trots en verbaasd: hier wonen we dan! Verlaat je Nederland om ergens in de wereld een nieuwe bestemming te vinden, beland je hier. Je moet natuurlijk ergens settelen, maar het is zo raar dat uit alle miljoenen mogelijkheden je hier terecht komt; deze mensen als buren hebt, die ene kerk elke dag ziet, dit deel van Oekraïne op je duimpje leert kennen. Ik bedoel, je gaat de wijde wereld in met de veronderstelling ook die weidsheid te beleven en voelen, maar voordat je er erg in hebt ben je weer in een andere kleine wereld opgenomen en moet je daar je draai vinden en je gedragen. Als ik eerlijk ben kan dat soms beklemmen, en ik weet dat dat bij Tim hetzelfde is (die zag laatst een foto van een gebied waar hij met de fiets doorheen is getrokken en voelde: daar ligt mijn vrijheid..). Voor mij in ieder geval onderdeel van onrust, het ‘kan niet wachten op nieuw avontuur’ gevoel. Ja, een beetje raar is dat wel. Ik denk dat ik soms te weinig tijd wil nemen om hier en nu te leven en mijn leven een aaneenschakeling wil laten zijn van avontuur. Of heeft het te maken met het feit dat ik nog weinig concreet om handen heb? Anderzijds geniet ik nu ook erg bewust en intens en kan ik er berusting in vinden hier de komende jaren te zijn. Misschien klinkt dat wat tegenstrijdig. Prima, ik ben een mensen en leef! Dan krijg je dat.
Tim en ik genieten ondertussen ook. Fijn om samen zo’n mooi huisje te hebben en daar samen onze weg in te vinden. Wie doet wat, wie doet wat niet, wanneer hebben we echt tijd voor ons samen? Het bedrijf eist echter nog veel tijd. Dagen zijn vrij gelijk: 8 of 9 uur weg, ’s avonds na 6 (kan ook 9 of 10 zijn) terug. Tilia heeft een potje gekookt, of niet.. De verhuizing, inrichting, schoonmaak, inkoop, melk halen doe ik. Is oké voor het moment, maar echt ideaal is het niet. Ook niet voor Tim, die wil ook wel eens een taart bakken (zegt hij, maar als de tijd er is zal hij eerder zijn fiets gaan maken vermoed ik..). En ik wil ook wel eens wat anders. Maar dat komt, daar ben ik mee bezig en is een kwestie van tijd en taal leren.
Jullie vragen je vast af wat dat nu inhoudt, zo’n ‘bedrijf’ opzetten. Misschien kan ik wat vertellen. Veel en alles weet ik er niet van, maar toch het een en ander. Een bedrijf bestaat uit de volgende onderdelen: land, machines, gebouwen en werknemers. De olie om de onderdelen draaiende te houden zijn documenten, goede stemming en geld. Op zich kan je ook zeggen dat een bedrijf uit geld bestaat, maar dat is zo plat. Oké, het land kan je als buitenlander niet kopen. Wel kan je contracten met verpachters (individuele dorpsbewoners van de drie dorpen die de kolchoze vormen) aan gaan. De meeste mensen hebben een pole van 1.3 hectare; na het uiteenvallen van USSR en eind van communistische staat zijn de collectieve bezittingen verdeeld tussen de mensen (ahv hun functie tot dan toe). Met alle gevolgen van dien overigens; er staan oude machines op het bedrijven terrein van T&T die eigendom zijn van soms wel 75 mensen, ieder bezit een deel en bewijs daarvan. Om die machines op te willen opruimen moeten T&T eerst de eigenaren bij elkaar zien te krijgen en onderhandelen over de prijs. Er staan ongeveer 40 oude machines op het terrein... Hetzelfde proces geldt voor gebouwen. Stel je de chaos, onduidelijkheid en traagheid van besluiten maar voor! Maar, de pachtcontracten dus. Het bedrijf dat tot nu toe in dit gebied heeft geboerd, heeft pachtcontracten voor 5 of 7 jaar. Die gaan ze niet vol maken, omdat zij weg gaan en T&T het overnemen. Dat kan echt niet zonder de goedkeuring van de mensen zelf, maar ook van de dorpsraad en een bepaald persoon in de ‘disctricts-hoofdstad’. Aangezien het huidige bedrijf de pacht nog niet heeft uitbetaald is het lastig de goedkeuring van mensen voor overname te krijgen; de willen eerst zekerheid in termen van uitbetaling voor het afgelopen jaar. Aangezien ze een paar jaar terug al zijn beduveld door een ander groot (buitenlands) bedrijf met mooie beloften, is het met dat vertrouwen naar buitenlandse investeerders niet zo goed gesteld. Omdat er dus geen zekerheid van pachtcontracten is, kan er eigenlijk niet op het land gewerkt worden en de winter gerst niet besteld en gezaaid worden. Een behoorlijk inkomen wordt zo misgelopen.
Hmm. Ik ben geloof ik al behoorlijk uitgeweid. Er valt ook zo veel te vertellen over dit hele gebeuren. Er zijn veel spelers van klein tot groot (inhoud portemonnee en positie), belangen, kosten, regels, etcetera. Om nog wat over de machines te vertellen: de meeste machines worden uit Duitsland geïmporteerd. Tweedehands, maar van goede kwaliteit. Torben is de expert op dat gebied, Tim inmiddels op het gebied van documenten regelen voor de douane. In Ternopil, de plek waar hun bedrijf zich eerst zou vestigen, heeft hij na twee maanden begrepen welke documenten er nodig zijn, met welke stempels, handtekeningen en gegevens, wie daarvan wat moet doen, hoeveel geld daarvoor nodig is en wanneer dat gegeven moet worden. Rustig blijven ademhalen.. Toen gingen ze ‘verhuizen’ naar L’viv (het bedrijf heeft zich nooit in Ternopil regio gevestigd, maar was daar toen al wel aangemeld), of eigenlijk de ‘dochteronderneming’ opende, moest het hele spelletje weer van voren af aan geleerd worden. T&T maakten het nog spannender door twee transporten (grote vrachtwagens met ‘lowriders’ met daarop oa tractor, aardappel oogst machine, spuit machine, heftruck, you name it) in een keer te sturen. In L’viv regio werkt de douane anders dan die in Ternopil. Ten eerste moet je zowel naar Sambir district als naar L’viv ‘provincie’ voor verschillende zaken; in Ternopil is dat een en dezelfde administratie. Ten tweede zijn de mensen in Sambir welwillend, maar onwetender qua benodigde documenten (waar L’viv en zelfs later Kiev om vragen). Om de stress, hopeloosheid en ‘ik trek dit niet meer’ gevoelens nog wat te stimuleren, kwamen de vooraf vermelde gegevens van de inhoud van de vrachtwagens niet overeen met wat er daadwerkelijk in zat. Bij sommige dingen was dat bewust gedaan, anderen waren er door goedbedoelende familieleden nog even ingeschoven. Zoals een matras en tafel. Ja, dat valt wel op natuurlijk, en dan ruiken de verschillende mensen in de douaneketen bloed. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de bank waar je maar 200,- per keer kan trekken (in plaats van de benodigde 5000,-), de vriendin die gebeld moet worden om een man in Sambir te bellen die hopelijk een goed woordje doet bij een man in functie in L’viv (en die geen vriendin blijkt te zijn omdat ze 100$ voor die ‘dienst’ vraag), de verkeerde afmeting vrachtwagen die consequent wordt gestuurd, de twee kruiwagens (100 euro) die gestolen worden uit een hermetisch afgesloten douane kantoor, de creatieve oplossingen van T&T om te zorgen dat 14 verschillende machines als 1 worden genoteerd (dat scheelt weer 13 documentprocedures), en het meerderenmalen heen en weer rijden tussen Sambir en L’viv (69 km) om met het ene document een ander te krijgen, en zo verder. Oekraïne, land van de uitdaging en lange adem! Een wodka op zijn tijd kan ik goed begrijpen, al is dat geen duurzame oplossing…
Zoals ik al zei ben ik druk bezig Oekraïns te leren, bij Natalya. Ik heb haar leren kennen via Ruslana, de lerares van T&T. Met Natalya spreek ik Engels, zij heeft dat in L’viv gestudeerd. Wauw, zelfs van het Engels leer ik nog wat! Ik ben nu vier of vijf keer geweest en ga al met sprongen vooruit (dat doet niks af aan Andrei’s voorzichtig afgewogen uitspraak..)! Het is in ieder geval een lastige taal voor mij (en Engels en Nederlands sprekenden in het algemeen) omdat het (net zoals het Duits met naamvallen) met duizend-en-een verschillende ‘endings’ werkt. In het Engels noemen ze dat ‘cases’ en er zijn er zes van in het Oekraïns. Ik heb er nu drie geleerd; de nominative (what, who?), locative (where?) en genitive case (whose? en zelfstandig naamwoorden na ‘there is no..’ /’ I have no..’). In het geval dat ‘ik heb een tafel’ ‘ik heb geen tafel’ wordt, verandert de uitgang van het woord tafel aan de hand van het geslacht. Tafel (stil) is mannelijk en wordt stily [stilu]: ja ne mayou stily. Daarnaast is ‘mijn’, ‘jouw’, etcetera niet gewoon zo, maar afhankelijk van het geslacht van het bezittelijk voornaamwoord ‘mi-je’(m), ‘mo-je’ (n), ‘mo-ja’(f). Wat betreft de werkwoorden zijn er twee soorten vervoegingen die redelijk op elkaar lijken maar die mij ook vrij onregelmatig voor komen. Een kwestie van stampen dus. Ik ken al een heel zootje werkwoorden uit mijn hoofd, maar merk wel dat de uitspraak echt nog geoefend moet worden. Sowieso zijn er veel letters die wij in het Nederlands en Engels niet (als letter) kennen, zoals de sh, sjh, shch,ch, ts . Nou ja, of jullie hier nu zoveel aan hebben weet ik niet. Misschien schrijf ik het alleen voor mezelf op om te zien wat ik nu in grote lijnen heb geleerd. Toch geeft het een indruk van de diversiteit van de taal. Natalya vertelde dat kinderen en pubers ook nog veel fouten maken met die endings, er zijn zoveel regels!
Ik tref Natalya altijd bij haar thuis, in Sambir. Dat is een (snelle) 15/20 minuten met de auto (bio-tilia brokkelt af..), een uur met de fiets. Daar is ook een klein sportveldje, zo’n ovaal ding met in het midden een voetbal veld, aan de zijkant een volleybalveldje en een hardloop ‘parcours’. Daar ben ik nu twee keer na de les gaan rennen. Grappig, dat vond ik wel spannend. Ik heb daar nog niemand anders zien rennen, doen mensen (individuen) dat eigenlijk wel? Gister waren jongetjes aan het voetballen, de vorige keer stoere jongens aan het volleyballen. Die keken allen een beetje raar. Misschien dat ik het ook wat ongemakkelijk vond omdat mijn conditie niet meer zo goed is (ik ren nu ongeveer 35 minuten) en ik dat zelf vervelend vind. Alsof anderen dat weten.. Suf hè? Maar het is soms frustrerend dat ik sinds Den Haag niet meer de manier van sporten heb gevonden zoals dat eerder (in Wageningen) was: in teamverband (hockey), vrijblijvend met vrienden (voetbal), alleen (rennen, fietsen). Hoe ga ik dat hier vinden, welke sporten worden er hier (door vrouwen, in de dorpjes) beoefend? In ieder geval was het lekker weer te rennen en op deze manier wat regelmaat daarin te krijgen. Ik hoop stiekem op een ren-maatje op den duur, voor bijvoorbeeld een keer in de week. Soms zelf, soms samen. Dat stimuleert. Gister had ik eigenlijk een ren maatje: een hond vergezelde me. In het begin schrok ik (in het hoge gras achter me kwam hij tevoorschijn) , maar hij wilde helemaal niet vechten, bijten en mij aan stukken scheuren; hij rende alleen maar mee. Zo schattig! Jessica, er is hoop! Na twee rondjes hield hij het voor gezien (ik ging te langzaam) en dat vond ik toch wel jammer want echt, het stimuleerde! Daarom heb ik hockey (teamsport in het algemeen ook) altijd zo leuk gevonden: je doet het samen maar het is ook competitief. Toen ik met mijn laatste rondjes bezig was kwam er een oudere man aan de kant. Hij vroeg hoeveel rondjes ik al had gedaan, of hoe lang ik al rende. Denk ik. Ik zei dat ik ongeveer een half uur rende. Toen ik de volgende rondjes voorbij kwam gebaarde hij elke keer dat ik maar moest ophouden, haha! Zo van nu is het wel genoeg, pas maar op, straks val je nog! Lachen. Op weg naar huis kreeg ik problemen met mijn auto: koelvloeistof was op. Een lek. Ai, geen kleinigheid de motor aan de kook. Op tijd gezien, laten afkoelen en bijgevuld. Misschien had die man toch gelijk; op tijd stoppen.
De ouders van Tim zijn sinds een week op bezoek. Ze hebben een VW-bus die aan de bovenkant uitklapbaar is. Daar kan je slapen. ‘Beneden’ kan je zitten en koken, en ook een bed uitschuiven. Echt ideaal, en stoer dat mensen van in de zestig zo Europa door reizen. Ze slapen bij ons in de tuin, in dorpjes, en nu in de Karpaten. We zijn met zijn drietjes op maandag vertrokken. Rustig aan gedaan, wat rondgelummeld in een dorpje (heerlijke boekweit-linde honing gekocht) en eind van de middag nog een wandeling gemaakt. Er was zowaar een aangegeven weg, de wit-geel-witte 102! Af en toe raakte we de weg kwijt, of liepen we over een wit-oranje-witte weg, maar het was heerlijk. En prachtige ‘berg’dorpjes (ongeveer 750 m hoog). Veel mensen werken op het moment in de moestuin om aardappelen te rooien (man en vrouw werken op jet land en verdelen de aardappels in 3 of 4 emmers), de tuin winter klaar te maken, ook met behulp van de paardenploeg, plantenresten worden verbrand, appels en pruimen worden geplukt en verwerkt, en gras wordt geseisd. Er liepen allerlei kleine stroompjes, richting een grote rivier (waar nu overigens laag water staat). We sliepen ergens aan de rand van het dorp, op een plek waar veel Oekraïense en Russische toeristen komen om heilzaam water te drinken. Volgens Barbel, de moeder, was het ook bijzonder goed voor het gezicht. De volgende dag wat verder gereden en weer heerlijk gelopen. Prachtige rotsformaties die plotseling uit het bos staken, en leuke jonge mensen die daar aan het beeldhouwen en hout bewerken waren. Aan het eind van de dag kwam Tim naar ons toe gereden, wij blij natuurlijk. We troffen elkaar aan het eind van het langwerpige dorp dat aan de rand van de rivier mondt. We hebben bier en snack ingeslagen, en zijn via de gammele wandelbrug (soort Indiana Jones) aan de met stenen bedekte oever beland. De een-na-laatste zonnestralen zijn het lekkerst! Daarna een vuurtje gemaakt, en over mooie dingen gesproken.
Trouwens, de herfst is merkbaar in aantocht. ’s Ochtends is het koud en nevelig, er zijn minder muggen en ’s avonds is het bij ondergaan van de zon snel fris. Spannend, een nieuw jaargetijde. Ik ben ook een beetje bang voor de winter; ik zal snel een goede top-tot-teen winterjas en gevoerde laarzen kopen.
Lieve mensen, dit was het weer. Tijd voor wat anders, en wat beweging.

Novosilki, 7 september 2009
Met die beweging kwam het wel goed, maar niet richting internet. Vandaar nog een laatste notitie.
Ons novosilja was heerlijk en gezellig! De tuin stond vol met mensen – buren, vrienden, werknemers, ouders. Zowaar een poging ondernomen om mensen uit verschillende dorpen met elkaar in contact te brengen.
Ik vroeg Olga, een Engels sprekende jonge vrouw uit ons dorp, of mensen hier soms ook spontaan bij elkaar over de vloer komen om een borreltje te drinken of ’s avonds te eten. Nee zei ze, dat is niet gebruikelijk. Op (religieuze) feestdagen misschien, maar zoals ik dat bedoelde en ken van thuis is dat niet gebruikelijk. Ik kan me voorstellen dat dat deels te maken heeft met weinig tijd. Zo kwamen sommige mensen vrij laat omdat ze tot het donker bezig waren met het oogsten van de aardappelen. Anderzijds zal het ook te maken hebben met mentaliteit? Ook al hebben mensen veel contact met elkaar, voor zover ik kan inschatten door mijn dagelijkse gang door de straat, het blijft op een bepaalde manier op afstand? Of lijkt dat zo voor mij? Mensen praten veel met elkaar, maar veelal tegen hekken geleund, op straat, tijdens het werken op het veld? Het vrijblijvende samenzijn, zonder tegelijkertijd iets nuttigs te doen, zie ik niet veel. Familie overigens wel, maar dan ook veelal op zondagen of wederom religieuze feestdagen. Zou het, heel in de verte, ook een bepaalde erfenis kunnen zijn van communistische tijden? Misschien draaf ik door, maar het kan gezien worden als een bepaalde samenscholing, en in het ergste geval als antirevolutionair, trotskistische sabotage, en is men daarom gewend om de vrijentijd die binnenshuis wordt besteed met de eigen familie te besteden. Nou goed, ik ga het verder onderzoeken de komende tijd.
Ik ben overigens totaal overdonderd door de vrijgevigheid van mensen. De cadeaus die we hebben gekregen doen vermoeden alsof het hier ging om een bruiloft, en niet om een ordinaire housewarming. Misschien wordt novosilja ook zo gezien; je vestigt je ergens, trouwt zeg maar met de gemeenschap. Geen idee. We hebben in ieder geval een hele lading flessen wodka, cognac en zelfgemaakte stook gekregen (een derde is dezelfde avond opgegaan), planten, zeven pakketten pralines, theeservies (wat ik werkelijk erg leuk vind), zout en peper stel, een mooi (eet)bord, twee beeldjes van engelen met kinderen in alle kleuren van de regenboog, een prachtig tafelkleed (geen gein), zelfgemaakte cake (soort grove versie van spekkoek, heerlijk!), glazen, geld om ‘lepels te kopen’ (vermoed dat dit een soort uitspraak is, ik moet nog achterhalen waar het vandaar komt), rozen uit de tuin. Mensen kleden zich ook echt netjes, gelukkig had ik nog net op tijd mijn keukenpakje verruild voor (knielange) rok en hoge hakken (nee, de rode pumps zijn nog niet aangeschaft..). Ik ben blij dat we veel te veel eten hadden, op die manier heb ik het gevoel dat ook van onze kant tegemoet is gekomen aan verwachtingen en gewoonten. We eten nu nog aardappelsalade, tzatziki en sjaslik. Het werd na ondergaan van de zon al snel koud, de herfst komt! Brr. Om tien uur zat iedereen met truien, slaapzakken en oude jassen om zich heen geslagen. Voor sommigen deed de wodka genoeg.

Novosilki, 11 september 2009
Vandaag belooft een roerige dag te worden. De afgelopen weken, en in het bijzonder afgelopen week, zijn er bepaalde ontwikkelingen geweest die tegen en voor T&T stemmen. Ingewikkelde (dorps)politiek waar ik als relatieve buitenstaander maar toch vriendin-van niet alles van heb meegekregen, mij soms ook voor afsluit omdat het treurig stemt, weinig van afweet. Maar dat er onrust in de pot is is duidelijk. Vandaag zal die onrust en onduidelijkheid (waar komt die ‘tegenwind’ vandaan, dorpsniveau of hoger, en dan: een ander bedrijf of overheid?) deels duidelijk worden als er met de CMK (zeg maar dorpsraad) gesproken zal worden. Zij hebben T&T een soort ultimatum gesteld, en T&T gaan een aantal tegenwerping doen. Als die worden genegeerd, is duidelijk dat het niet meer een kwestie van te weinig geld bieden (en investeren) is, maar gewoonweg tegen de komst van Biorena (T&T) in Novosilki. Te veel nu om uit te leggen, maar er zijn vermoedens wie welke belangen heeft. Echter, dan nog is het raden waar zo’n sterke kracht vandaan komt. We hebben gister met de pastoor gesproken, ’s avonds, bij hem thuis. Torben en de vader van Tim zijn twee weken terug, uit interesse, naar een kerkdienst gegaan. Dit was bij de Oekraïns orthodoxe kerk. Ongeveer 95% van het dorp gaat daar heen, de overige 5% is katholiek (de kerk is ook heeeel veel kleiner, schattig groen). Daarna zijn ze spontaan voor de lunch uitgenodigd, en daarin vertelde hij dat in geval van problemen ze langs kunnen komen. Dat hebben ze dus gedaan. Ik ging mee, ook om te laten zien dat we hier met zijn drieën wonen en willen investeren (ook sociaal dus) in de gemeenschap. Het was een goed gesprek, in die zin dat zij hun verhaal hebben kunnen doen en vragen stellen. Hij wederzijds erg geïnteresseerd en openhartig. Het komt erop neer dat hij z’n oor te luister al leggen en eventueel informatie doorgeeft. Hij kiest geen partij en zal nu geen propaganda voor de jongens maken., Heel begrijpelijk, en werd er ook niet van hem verwacht.
Als de jongens dus met het CMK over hun (en mijn!) toekomst spreken, zal ik op een grote literaire markt in L’viv rondstruinen, op zoek naar alles wat over Oekraïne of de regio gaat, en in het Engels is. Ben heel benieuwd. Uit mijn dorp gaat er geloof ik een iemand naar toe, OIga. Je weet wel Richard en Margot, zij heeft jullie naar Globsitschi geholpen! Ik ben haar wat vaker zo in het dorp tegengekomen, en ze is ook op onze housewarming geweest. Een toffe vrouw, heel innemend.